Công nghệ VAR là gì mà có thể “lật ngược” kết quả một trận đấu

Công nghệ VAR là gì? Đối với những người hâm mộ bóng đá, đây không còn là một cụm từ xa lạ. VAR, hay còn được biết đến với tên gọi Trợ lý trọng tài video, đã trở thành một phần không thể thiếu trong các trận đấu hiện đại. Xuất hiện như một vị “trọng tài vô hình” nhưng lại có quyền năng thay đổi cục diện trận đấu, công nghệ VAR trong bóng đá đã mang đến những cuộc tranh luận không hồi kết. 

1. Công nghệ VAR là gì?

Để bắt đầu, chúng ta cần hiểu rõ khái niệm cơ bản về VAR. VAR là viết tắt của cụm từ “Video Assistant Referee”, dịch sang tiếng Việt là “Trợ lý trọng tài video”. Về bản chất, đây là một hệ thống công nghệ sử dụng các camera và màn hình để hỗ trợ trọng tài chính trên sân đưa ra những quyết định chính xác hơn trong các tình huống quan trọng của trận đấu. 

Công nghệ VAR viết tắt là gì đã quá rõ ràng, nhưng chức năng của nó còn phức tạp hơn thế. Nó không phải là một trọng tài độc lập mà chỉ đóng vai trò “tư vấn” cho trọng tài chính. Mọi quyết định cuối cùng đều thuộc về trọng tài chính sau khi đã tham khảo ý kiến của VAR.

Từ World Cup 2018, VAR đã được triển khai rộng rãi ở nhiều giải đấu hàng đầu thế giới như Premier League (Anh), La Liga (Tây Ban Nha), Bundesliga (Đức), Serie A (Ý) và các giải đấu lớn khác. 

Vậy, công nghệ VAR có từ khi nào? Về mặt chính thức ở cấp độ quốc tế, có thể nói là từ World Cup 2018. Tại Việt Nam, công nghệ VAR ở việt nam đã được thử nghiệm và chính thức áp dụng tại một số trận đấu quan trọng của V-League 2023, đánh dấu một bước tiến lớn cho bóng đá nước nhà.

2. Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của VAR

Để hiểu rõ hơn về công nghệ VAR trong bóng đá, chúng ta cần tìm hiểu về cách thức hoạt động của nó.

• Hệ thống camera, màn hình và phòng điều khiển: Một hệ thống VAR hoàn chỉnh bao gồm một phòng điều khiển trung tâm (VAR Room), nơi các trọng tài VAR làm việc. Trong phòng này có nhiều màn hình, mỗi màn hình hiển thị hình ảnh từ một góc quay khác nhau của trận đấu. Các sân vận động được trang bị hàng chục camera với nhiều góc độ, bao gồm cả camera quay chậm và camera 3D để ghi lại mọi diễn biến trên sân.
• Quy trình truyền dữ liệu và phân tích tình huống: Khi có một tình huống gây tranh cãi, trọng tài chính có thể yêu cầu VAR trợ giúp. Ngay lập tức, tổ trọng tài VAR trong phòng điều khiển sẽ xem lại tình huống đó từ nhiều góc quay khác nhau. Họ sẽ phân tích và đưa ra ý kiến cho trọng tài chính thông qua hệ thống tai nghe.
• Vai trò của trọng tài VAR và trọng tài chính trên sân: Trong một trận đấu có VAR, luôn có một tổ trọng tài VAR, bao gồm một trọng tài VAR chính và một hoặc hai trợ lý. Trọng tài VAR có nhiệm vụ theo dõi trận đấu từ phòng điều khiển và đưa ra lời khuyên cho trọng tài chính. Quyền quyết định cuối cùng vẫn thuộc về trọng tài chính. 

3. Những tình huống VAR được sử dụng

Công nghệ VAR bóng đá không được sử dụng cho mọi tình huống, mà chỉ áp dụng cho 4 trường hợp cụ thể sau:

• Xác định bàn thắng: VAR sẽ can thiệp để xác định một bàn thắng có hợp lệ hay không. Điều này bao gồm việc kiểm tra lỗi việt vị của cầu thủ ghi bàn, lỗi để bóng chạm tay, hoặc các lỗi khác xảy ra trong quá trình ghi bàn. Chẳng hạn, nếu bóng đã lăn qua vạch vôi nhưng trọng tài chính không nhìn thấy, VAR sẽ thông báo để bàn thắng được công nhận.
• Xem xét lỗi phạt đền (penalty): Khi trọng tài chính thổi phạt đền, hoặc không thổi nhưng có nghi ngờ về một tình huống phạm lỗi trong vòng cấm, VAR sẽ được sử dụng để xem lại. Mục đích là để đảm bảo quyết định phạt đền là hoàn toàn chính xác, tránh những quyết định sai lầm có thể thay đổi cục diện trận đấu.
• Xác định lỗi trực tiếp dẫn đến thẻ đỏ: VAR sẽ kiểm tra các tình huống phạm lỗi nghiêm trọng, có thể dẫn đến thẻ đỏ trực tiếp. Điều này bao gồm các pha vào bóng thô bạo, hành vi bạo lực, hoặc các lỗi khác mà trọng tài chính có thể đã bỏ sót. VAR giúp đảm bảo những cầu thủ phạm lỗi nghiêm trọng phải nhận hình phạt thích đáng.
• Phân biệt nhầm lẫn cầu thủ phạm lỗi: Đôi khi, trong một tình huống phạm lỗi, trọng tài có thể rút thẻ phạt nhầm cho một cầu thủ khác. VAR sẽ giúp xác định đúng cầu thủ đã gây ra lỗi, đảm bảo tính công bằng và tránh những trường hợp oan ức.

4. Tác động của VAR tới kết quả trận đấu

Công nghệ VAR là gì và nó đã tác động như thế nào đến bóng đá?

• Các tình huống nổi tiếng “lật ngược” kết quả nhờ VAR: Có rất nhiều ví dụ về VAR làm thay đổi kết quả trận đấu. Một trong những tình huống đáng nhớ nhất là tại World Cup 2018, khi trọng tài chính đã không thổi phạt đền cho Pháp trong trận đấu với Úc, nhưng sau khi VAR can thiệp, trọng tài đã ra xem lại và quyết định cho Pháp hưởng penalty.
• Tác động tới tâm lý cầu thủ và chiến thuật huấn luyện viên: VAR đã thay đổi cách các cầu thủ thi đấu. Họ phải cẩn trọng hơn trong các pha vào bóng, tránh những tình huống va chạm không đáng có trong vòng cấm.
• Ảnh hưởng tới trải nghiệm người hâm mộ: Một mặt, người hâm mộ có thể cảm thấy hài lòng khi những quyết định chính xác được đưa ra. Tuy nhiên, quá trình xem xét VAR kéo dài có thể làm gián đoạn cảm xúc bùng nổ tức thời khi một bàn thắng được ghi, khiến nhiều người cảm thấy hụt hẫng.

5. Tranh cãi và tương lai của VAR

Dù mang lại nhiều lợi ích, VAR vẫn vấp phải không ít tranh cãi.

• Những ý kiến trái chiều: VAR có thật sự công bằng tuyệt đối? Nhiều người cho rằng VAR không hoàn toàn công bằng. Quyết định cuối cùng vẫn phụ thuộc vào trọng tài, và đôi khi các trọng tài VAR vẫn đưa ra những phán quyết gây tranh cãi. Ví dụ, việc xác định một pha bóng chạm tay trong vòng cấm vẫn còn nhiều tình huống mơ hồ.
• Vấn đề tốc độ xử lý và gián đoạn trận đấu: Quá trình xem xét VAR đôi khi mất nhiều phút, làm gián đoạn nhịp độ và cảm xúc của trận đấu. Điều này gây khó chịu cho cả cầu thủ và người hâm mộ.
• Khả năng cải tiến công nghệ trong tương lai để VAR nhanh và chính xác hơn: Công nghệ VAR có từ khi nào thì cũng đã trải qua nhiều phiên bản cải tiến, nhưng chắc chắn vẫn sẽ còn được nâng cấp trong tương lai. 

Công nghệ VAR là gì đã không còn là câu hỏi quá khó trả lời đối với người hâm mộ bóng đá. Dù còn nhiều tranh cãi, không thể phủ nhận rằng VAR đã mang lại một sự thay đổi lớn cho môn thể thao vua.