Huyệt thái dương có tác dụng gì? "Bí ẩn" y học Đông – Tây lý giải

Huyệt thái dương có tác dụng gì theo cả y học cổ truyền và góc nhìn khoa học hiện đại? Bài viết này Điện máy Htech sẽ "giải mã" vị trí, công dụng, cách bấm huyệt và những lưu ý quan trọng để bạn có thể tận dụng tối đa "bí ẩn" y học này trong việc chăm sóc sức khỏe.

Huyệt thái dương nằm ở đâu?    

Trước khi tìm hiểu tác dụng của huyệt thái dương, chúng ta cần xác định chính xác vị trí thái dương trên khuôn mặt.

• Vị trí: Huyệt thái dương nằm ở vùng lõm hai bên thái dương, cách đuôi mắt khoảng 1 thốn (khoảng 1 ngón tay cái của người bệnh) và cách giữa đường chân tóc trán và chân tóc mai khoảng 1 thốn rưỡi (tức là giao điểm của đường kéo dài từ đuôi lông mày ra phía sau và đường kéo dài từ khóe mắt ngoài lên phía trên).

• Giải phẫu học hiện đại: Vùng thái dương là nơi có nhiều đầu dây thần kinh và mạch máu quan trọng, bao gồm nhánh của động mạch thái dương nông và thần kinh thái dương. Đây là vùng xương mỏng nhất của hộp sọ, ngay phía sau mắt.

Huyệt thái dương có tác dụng gì?

Tác dụng của huyệt thái dương được y học cổ truyền và y học hiện đại lý giải như sau:

Theo y học cổ truyền (Đông y)

Trong kinh mạch, huyệt thái dương là huyệt kinh ngoại kỳ, thường được sử dụng trong các phác đồ điều trị bệnh liên quan đến đầu mặt, thần kinh.

• Giảm đau đầu, đau nửa đầu (Migraine): Đây là công dụng nổi bật nhất của huyệt thái dương. Khi xoa bóp hoặc bấm huyệt này, khí huyết tại vùng đầu mặt được lưu thông tốt hơn, giảm căng thẳng cơ bắp và co thắt mạch máu, từ đó làm dịu cơn đau.

• Giảm căng thẳng, mệt mỏi: Kích thích huyệt thái dương giúp thư giãn thần kinh, giảm stress, mang lại cảm giác dễ chịu sau những giờ làm việc căng thẳng.

• Cải thiện thị lực, giảm mỏi mắt: Vùng thái dương gần mắt, việc tác động vào huyệt giúp tăng cường lưu thông máu đến mắt, giảm áp lực nhãn cầu, từ đó cải thiện tình trạng mỏi mắt, khô mắt, hoặc mắt nhìn mờ. Đặc biệt hiệu quả với người làm việc văn phòng, nhìn máy tính nhiều.

• Hỗ trợ điều trị mất ngủ: Khi cơ thể và tâm trí được thư giãn, việc đi vào giấc ngủ sẽ dễ dàng hơn.

• Giảm triệu chứng chóng mặt, hoa mắt: Các vấn đề liên quan đến tuần hoàn máu não có thể gây chóng mặt. Bấm huyệt thái dương giúp cải thiện lưu lượng máu lên não.

• Hỗ trợ điều trị liệt mặt (liệt dây thần kinh số VII ngoại biên): Trong một số phác đồ châm cứu, bấm huyệt, thái dương có thể được sử dụng để kích thích phục hồi chức năng thần kinh.

Theo y học hiện đại (góc nhìn khoa học)

Mặc dù y học hiện đại chưa có những nghiên cứu chuyên sâu riêng về "huyệt đạo", nhưng các tác dụng của việc tác động vào vùng thái dương có thể được giải thích dựa trên cơ chế sinh lý:

• Kích thích hệ thần kinh: Vùng thái dương tập trung nhiều đầu dây thần kinh. Việc xoa bóp hoặc bấm nhẹ nhàng có thể kích thích các thụ thể thần kinh, gửi tín hiệu đến não bộ, giải phóng endorphin (chất giảm đau tự nhiên của cơ thể) và các chất dẫn truyền thần kinh khác, từ đó giảm đau và tạo cảm giác thư giãn.

• Cải thiện lưu thông máu cục bộ: Massage hoặc bấm huyệt làm tăng lưu lượng máu đến vùng thái dương và các vùng lân cận, bao gồm cả não bộ và mắt. Lưu lượng máu tốt hơn giúp cung cấp oxy và dưỡng chất, đồng thời loại bỏ các chất thải, giảm căng thẳng cơ bắp.

• Giảm co thắt cơ: Đau đầu, đặc biệt là đau đầu do căng thẳng, thường liên quan đến sự co thắt của các cơ ở vùng đầu, cổ và vai. Việc xoa bóp vùng thái dương có thể giúp thư giãn các cơ này, làm giảm áp lực lên các mạch máu và dây thần kinh.    

Khi nào nên (và không nên) bấm huyệt này?    

Nên bấm huyệt thái dương khi

• Đau đầu: Đặc biệt là đau đầu do căng thẳng, mệt mỏi, thiếu ngủ, hoặc đau nửa đầu (migraine).

• Mỏi mắt, căng thẳng thị giác: Do làm việc nhiều với máy tính, điện thoại.

• Căng thẳng, stress: Cần thư giãn nhanh chóng.

• Buồn nôn, chóng mặt nhẹ: Do say tàu xe hoặc thay đổi tư thế đột ngột.

• Mất ngủ: Khó đi vào giấc ngủ do căng thẳng. 

Không nên bấm huyệt thái dương khi

• Chấn thương vùng đầu, mặt: Đặc biệt là có vết thương hở, sưng tấy hoặc bầm tím quanh vùng thái dương.

• Đau đầu dữ dội, kèm sốt cao, cứng gáy, nhìn mờ đột ngột: Đây có thể là dấu hiệu của các bệnh lý nghiêm trọng (xuất huyết não, viêm màng não, đột quỵ...) cần đến cơ sở y tế ngay lập tức, không nên tự ý bấm huyệt.

• Người có bệnh lý về máu đông hoặc đang dùng thuốc chống đông máu: Việc bấm huyệt có thể gây xuất huyết dưới da.

• Phụ nữ mang thai: Cần thận trọng khi bấm các huyệt đạo, đặc biệt là trong những tháng đầu. Nên tham khảo ý kiến bác sĩ.

• Người có tiền sử tai biến, đột quỵ gần đây: Cần thận trọng tuyệt đối và chỉ thực hiện dưới sự hướng dẫn của chuyên gia.

• Trẻ em dưới 6 tuổi: Da và xương sọ của trẻ còn non yếu.

Cách bấm huyệt thái dương đúng cách tại nhà

Việc tự bấm huyệt thái dương tại nhà khá đơn giản và an toàn nếu bạn thực hiện đúng cách.

Bước 1: Tư thế chuẩn bị

• Ngồi hoặc nằm ở tư thế thoải mái, thư giãn.

• Hít thở sâu và đều để thả lỏng cơ thể.

Bước 2: Xác định vị trí huyệt

• Dùng ngón tay trỏ hoặc ngón tay cái đặt vào vị trí huyệt thái dương (điểm lõm hai bên thái dương, cách đuôi mắt khoảng 1 thốn).

Bước 3: Thực hiện bấm huyệt

• Dùng lực vừa phải: Dùng đầu ngón tay nhấn nhẹ nhàng vào huyệt thái dương. Không nên nhấn quá mạnh gây đau đớn.

• Massage theo chuyển động tròn: Vừa nhấn vừa xoa bóp theo chuyển động tròn nhỏ (thuận hoặc ngược chiều kim đồng hồ) khoảng 10-20 vòng.

• Giữ và thả: Giữ lực nhấn trong khoảng 5-10 giây, sau đó thả lỏng.

• Lặp lại: Thực hiện lặp lại động tác này 3-5 lần cho mỗi bên thái dương.

• Thời gian: Tổng thời gian bấm huyệt cho cả hai bên khoảng 1-2 phút.

Mẹo nhỏ: Bạn có thể dùng một chút tinh dầu tràm, dầu gió hoặc dầu bạc hà thoa vào vùng thái dương trước khi massage để tăng cảm giác thư giãn và giảm đau. Việc này tương tự như một phần của massage thái tại vùng đầu để giảm căng thẳng.    

Những lưu ý khi chăm sóc vùng huyệt thái dương

Để bảo vệ và duy trì sức khỏe vùng thái dương, cũng như phát huy tối đa tác dụng của huyệt thái dương, hãy ghi nhớ các lưu ý sau:

• Tránh va đập mạnh: Vùng thái dương là nơi xương sọ mỏng, rất dễ bị tổn thương nếu có va đập mạnh. Luôn cẩn trọng khi tham gia các hoạt động thể thao hoặc công việc có nguy cơ chấn thương đầu.

• Bảo vệ mắt: Vì huyệt thái dương gần mắt, việc chăm sóc mắt cũng gián tiếp bảo vệ vùng này. Đeo kính râm khi ra nắng, sử dụng màn hình máy tính có bộ lọc ánh sáng xanh, và cho mắt nghỉ ngơi thường xuyên.

• Giữ vệ sinh: Vệ sinh vùng mặt sạch sẽ, tránh để bụi bẩn gây viêm nhiễm.

• Không tự ý châm cứu: Việc châm cứu vào huyệt thái dương cần được thực hiện bởi người có chuyên môn và được đào tạo bài bản để tránh các rủi ro đáng tiếc.

• Tham khảo ý kiến chuyên gia: Nếu bạn có các cơn đau đầu kéo dài, đau dữ dội hoặc có bất kỳ lo ngại nào về sức khỏe, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia y học cổ truyền để được chẩn đoán và điều trị đúng cách. Không nên phụ thuộc hoàn toàn vào việc bấm huyệt.

Việc hiểu huyệt thái dương có tác dụng gì và biết cách tác động đúng vào huyệt thái dương có thể là một phương pháp đơn giản nhưng hiệu quả để giảm đau đầu, thư giãn và cải thiện sức khỏe tổng thể ngay tại nhà. Tuy nhiên, hãy luôn lắng nghe cơ thể và tìm kiếm sự trợ giúp y tế chuyên nghiệp khi cần thiết.