Phần mềm kiểm tra USB và mẹo nhận biết USB chập chờn hay sắp “ra đi”

Phần mềm kiểm tra USB là công cụ cần thiết cho bất kỳ ai thường xuyên sử dụng thiết bị lưu trữ di động này. USB, dù tiện lợi, nhưng lại rất dễ gặp phải các lỗi ngầm có thể dẫn đến mất dữ liệu quan trọng. Việc trang bị cho mình kiến thức về phần mềm kiểm tra USB và cách sử dụng chúng sẽ giúp bạn bảo vệ an toàn cho dữ liệu của mình.

1. Vì sao cần kiểm tra USB định kỳ?

USB là một phụ kiện máy tính thiết yếu nhưng lại tiềm ẩn nhiều rủi ro. Vậy tại sao chúng ta cần sử dụng phần mềm kiểm tra USB định kỳ?

• USB là thiết bị lưu trữ phổ biến nhưng dễ bị lỗi ngầm: Do tính di động cao và việc tháo lắp thường xuyên, USB rất dễ bị lỗi vật lý hoặc lỗi logic bên trong mà mắt thường không nhìn thấy được.
• Nguy cơ mất dữ liệu vĩnh viễn nếu không phát hiện kịp thời: Một chiếc USB có vấn đề có thể làm hỏng hoặc xóa dữ liệu bất cứ lúc nào, gây thiệt hại lớn nếu đó là tài liệu quan trọng.
• Tránh truyền virus hoặc lỗi sang máy tính khi sử dụng USB hỏng: USB lỗi có thể mang theo virus hoặc gây ra các vấn đề về đọc/ghi dữ liệu, ảnh hưởng đến hệ thống máy tính của bạn.
• Quan trọng với người dùng lưu trữ tài liệu học tập, công việc, ảnh/video kỷ niệm: Đối với những người thường xuyên lưu trữ dữ liệu cá nhân, học tập hay công việc, việc kiểm tra USB định kỳ là cực kỳ cần thiết để đảm bảo an toàn thông tin.

2. Những dấu hiệu USB có thể đang “gặp vấn đề”

Trước khi tìm đến phần mềm kiểm tra USB, bạn có thể nhận biết các dấu hiệu cho thấy USB của mình đang có vấn đề:

• Máy không nhận USB hoặc nhận chập chờn: Đây là dấu hiệu phổ biến nhất. Máy tính lúc nhận lúc không, hoặc hoàn toàn không nhận diện được USB.
• Tốc độ chép file chậm bất thường dù cổng USB ổn định: Khi chép dữ liệu, tốc độ quá chậm so với bình thường, dù bạn đã thử các cổng USB khác trên máy tính.
• Thư mục bị ẩn, file không mở được hoặc tự động biến mất: Các tệp tin hoặc thư mục không hiển thị, hoặc khi mở ra thì báo lỗi, thậm chí biến mất không rõ lý do.
• Đèn tín hiệu USB nhấp nháy bất thường hoặc không sáng: Đèn tín hiệu trên USB hoạt động không đúng như bình thường (ví dụ: sáng liên tục dù không có hoạt động, hoặc không sáng).
• USB nóng nhanh dù không hoạt động lâu: USB bị nóng lên nhanh chóng dù bạn chỉ cắm vào máy tính mà không thực hiện thao tác đọc/ghi nào.

3. Các phần mềm kiểm tra USB hiệu quả nên thử ngay

Để kiểm tra USB một cách chuyên sâu, các phần mềm kiểm tra USB sau đây là những lựa chọn đáng tin cậy:

• H2testw: Đây là phần mềm miễn phí chuyên dùng để kiểm tra dung lượng thực của USB và phát hiện các lỗi ghi/đọc. Phần mềm sẽ ghi dữ liệu đầy USB rồi đọc lại để xác định dung lượng thật và các sector lỗi.
  • Cài đặt và sử dụng: Tải về từ trang web chính thức, giải nén và chạy file .exe. Chọn ổ đĩa USB cần kiểm tra, chọn "Write + Verify" để bắt đầu quá trình kiểm tra.
• ChipGenius: Giúp bạn xem thông tin chi tiết về phần cứng của USB, bao gồm nhà sản xuất chip, mã sản phẩm. Điều này rất hữu ích để nhận biết USB giả mạo (ví dụ: USB ghi dung lượng lớn nhưng thực tế nhỏ hơn nhiều).
  • Cài đặt và sử dụng: Tải về, giải nén và chạy. Cắm USB vào, phần mềm sẽ tự động hiển thị thông tin.
• Check Flash (ChkFlsh): Công cụ này cho phép bạn kiểm tra tốc độ đọc/ghi của USB, cũng như thực hiện stress test để kiểm tra độ ổn định của ổ đĩa.
  • Cài đặt và sử dụng: Tải về, chạy file .exe. Chọn ổ USB, sau đó chọn các tùy chọn kiểm tra tốc độ hoặc kiểm tra lỗi.
• CrystalDiskMark: Một phần mềm kiểm tra USB phổ biến để đo hiệu suất đọc/ghi tuần tự và ngẫu nhiên của ổ đĩa, giúp bạn đánh giá tốc độ thực tế của USB.
  • Cài đặt và sử dụng: Tải về, cài đặt và chạy. Chọn ổ đĩa USB cần kiểm tra, chọn số lần chạy và kích thước file, sau đó nhấn "All" để bắt đầu kiểm tra.

4. Mẹo kiểm tra và nhận biết USB lỗi không cần phần mềm

Đôi khi, bạn có thể kiểm tra USB mà không cần đến phần mềm kiểm tra USB chuyên dụng, chỉ bằng những thao tác đơn giản:

• Dùng nhiều máy khác nhau để thử USB: Cắm USB vào các máy tính khác nhau (ví dụ: laptop, máy tính bàn) để xem tình trạng nhận diện có thay đổi không. Nếu USB chỉ không nhận trên một máy, có thể lỗi ở cổng USB của máy đó.
• So sánh tốc độ với các USB khác cùng dung lượng: Chép một file lớn vào USB đang nghi ngờ và một USB khác hoạt động bình thường. So sánh tốc độ chép để nhận diện sự chậm bất thường.
• Kiểm tra tình trạng vật lý: cong, gãy cổng, lỏng jack: Quan sát kỹ đầu cắm USB và vỏ ngoài. Nếu có dấu hiệu cong, gãy, lỏng lẻo, đó có thể là nguyên nhân gây lỗi.
• Tạo file test (copy nhiều lần) để phát hiện lỗi lặp: Chép một file nhỏ (ví dụ: 10MB) lặp đi lặp lại nhiều lần vào USB. Nếu gặp lỗi giữa chừng hoặc file bị hỏng, đó là dấu hiệu của USB không ổn định.

5. Giải pháp khi USB có dấu hiệu lỗi – nên sửa, sao lưu hay “tiễn”?

Khi phần mềm kiểm tra USB xác định thiết bị của bạn có vấn đề, bạn cần cân nhắc giải pháp phù hợp:

• Khi nào có thể định dạng lại và tiếp tục sử dụng: Nếu USB chỉ gặp lỗi logic nhỏ (ví dụ: do rút nóng không an toàn), bạn có thể thử định dạng (format) lại USB. Chọn định dạng nhanh và kiểm tra lại bằng phần mềm kiểm tra USB. Tuy nhiên, nếu lỗi lặp lại, không nên tiếp tục sử dụng.
• Trường hợp cần sao lưu gấp và thay mới ngay: Nếu USB thường xuyên báo lỗi, chép dữ liệu không ổn định hoặc các phần mềm kiểm tra phát hiện lỗi vật lý nghiêm trọng, hãy sao lưu toàn bộ dữ liệu quan trọng ngay lập tức sang một thiết bị khác và mua USB mới.
• Gợi ý phần mềm khôi phục dữ liệu nếu chưa kịp sao lưu: Trong trường hợp dữ liệu đã mất mà bạn chưa kịp sao lưu, các phần mềm như Recuva, EaseUS Data Recovery Wizard có thể giúp khôi phục một phần hoặc toàn bộ dữ liệu.
• Lưu ý an toàn khi bỏ USB hỏng: tránh tái sử dụng không kiểm soát: Không nên cố gắng tái sử dụng một chiếc USB đã hỏng nặng, đặc biệt là khi lưu trữ dữ liệu quan trọng. Nếu không còn dùng được, hãy loại bỏ nó một cách an toàn để tránh rủi ro về dữ liệu.

Việc sử dụng phần mềm kiểm tra USB là một thói quen tốt giúp bạn bảo vệ dữ liệu và tránh những rủi ro không đáng có. Hãy luôn theo dõi tình trạng USB của mình để đảm bảo chúng hoạt động hiệu quả và an toàn.