Quạt gió tủ lạnh có chạy liên tục không? Giải đáp 3 hiểu lầm tốn điện

Bạn có bao giờ thắc mắc quạt gió tủ lạnh có chạy liên tục không? Nhiều người lầm tưởng rằng quạt gió phải chạy không ngừng để làm lạnh, hoặc ngược lại, nếu quạt chạy liên tục là dấu hiệu hỏng hóc. Những hiểu lầm này không chỉ gây hoang mang mà còn có thể khiến bạn bỏ qua các vấn đề tiềm ẩn, dẫn đến tủ lạnh hoạt động kém hiệu quả và tốn điện hơn. Bài viết này Điện máy Htech sẽ giải đáp chi tiết về cơ chế hoạt động của quạt gió tủ lạnh, khi nào nó nên dừng, những dấu hiệu hỏng hóc và cách vệ sinh đúng cách, giúp bạn sử dụng tủ lạnh hiệu quả và tiết kiệm điện.

Quạt gió tủ lạnh hoạt động thế nào?

Quạt gió là một bộ phận cực kỳ quan trọng trong tủ lạnh không đóng tuyết (No Frost), có nhiệm vụ lưu thông không khí lạnh khắp các ngăn.

• Vị trí: Tủ lạnh thường có hai loại quạt gió chính:

  • Quạt dàn lạnh (quạt ngăn mát): Nằm bên trong ngăn đá hoặc phía sau tấm chắn của ngăn mát, có nhiệm vụ thổi hơi lạnh từ dàn bay hơi (evaporator coil) đi khắp các ngăn tủ (ngăn đá và ngăn mát).

  • Quạt dàn nóng (quạt cục nóng/quạt động cơ): Nằm ở phía sau hoặc dưới đáy tủ lạnh, có nhiệm vụ làm mát máy nén (block) và dàn ngưng (condenser coil) để tản nhiệt ra môi trường.

• Cơ chế hoạt động:

  • Khi tủ lạnh cần làm lạnh (máy nén hoạt động), quạt gió dàn lạnh sẽ quay để phân phối hơi lạnh đều khắp các ngăn, đảm bảo nhiệt độ ổn định.

  • Quạt gió dàn nóng sẽ quay để giúp máy nén và dàn ngưng tản nhiệt hiệu quả, duy trì hiệu suất làm lạnh của hệ thống.

  • Hoạt động của quạt gió thường được điều khiển bởi bo mạch chủ, dựa trên tín hiệu từ cảm biến nhiệt độ và chu trình làm việc của máy nén.

Khi nào quạt gió tủ lạnh dừng chạy?

Đây là hiểu lầm số 1: Nhiều người nghĩ quạt gió phải chạy liên tục. Thực tế, quạt gió tủ lạnh sẽ dừng chạy trong các trường hợp sau:

Khi máy nén dừng hoạt động (đủ lạnh):

• Khi nhiệt độ bên trong tủ lạnh đã đạt đến mức cài đặt, cảm biến nhiệt độ sẽ báo về bo mạch, và máy nén sẽ tạm dừng hoạt động. Lúc này, quạt gió dàn lạnh cũng sẽ dừng quay để tránh thổi khí ấm vào trong tủ hoặc để tiết kiệm điện.

• Quạt gió dàn nóng cũng sẽ dừng khi máy nén nghỉ.

Trong chu trình xả đá (đối với tủ lạnh không đóng tuyết):

• Tủ lạnh không đóng tuyết có chu trình xả đá tự động định kỳ (thường 6-8 tiếng/lần). Trong chu trình này, bộ phận làm nóng (heater) sẽ làm tan lớp tuyết bám trên dàn lạnh.

• Để tránh hơi nóng từ bộ phận xả đá thổi vào thực phẩm, quạt gió dàn lạnh sẽ tạm dừng hoạt động trong suốt quá trình xả đá (khoảng 20-30 phút).

Khi mở cửa tủ lạnh:

• Hầu hết các tủ lạnh hiện đại đều có cảm biến cửa. Khi bạn mở cửa tủ lạnh, quạt gió dàn lạnh sẽ tạm dừng quay để tránh hơi lạnh thoát ra ngoài quá nhiều và để tiết kiệm điện.

Khi tủ lạnh ở chế độ tiết kiệm điện hoặc chế độ ngủ:

• Một số model tủ lạnh có các chế độ đặc biệt này, quạt gió có thể hoạt động ở tốc độ thấp hơn hoặc tạm dừng trong một số khoảng thời gian nhất định để giảm tiêu thụ năng lượng.

Quạt gió chạy liên tục có hại không?

Đây là hiểu lầm số 2: Nếu quạt gió tủ lạnh chạy liên tục là dấu hiệu tốt vì tủ lạnh đang làm việc hiệu quả. Thực tế, quạt gió chạy liên tục có thể là dấu hiệu của vấn đề và tiềm ẩn nguy cơ:

• Gây tốn điện năng: Nếu quạt gió chạy liên tục mà không có lý do chính đáng (tủ đã đủ lạnh, không mở cửa), điều đó có nghĩa là nó đang tiêu thụ điện năng không cần thiết, làm tăng hóa đơn tiền điện của bạn.

• Giảm tuổi thọ quạt và máy nén: Việc hoạt động liên tục sẽ làm tăng hao mòn cho motor quạt, khiến nó nhanh hỏng hơn. Đồng thời, nếu quạt chạy liên tục do máy nén phải làm việc quá sức để đạt nhiệt độ, điều này cũng sẽ làm giảm tuổi thọ của máy nén.

• Dấu hiệu của lỗi hệ thống: Quạt gió chạy liên tục có thể là triệu chứng của các vấn đề khác trong tủ lạnh, ví dụ:

  • Cảm biến nhiệt độ bị hỏng: Gửi tín hiệu sai về bo mạch, khiến tủ lạnh không nhận biết được nhiệt độ đã đủ lạnh, dẫn đến máy nén và quạt chạy liên tục.

  • Bo mạch điều khiển bị lỗi: Gửi lệnh sai cho quạt gió.

  • Cửa tủ lạnh bị hở: Hơi lạnh thoát ra ngoài, khiến tủ lạnh không bao giờ đạt được nhiệt độ cài đặt, buộc máy nén và quạt phải chạy liên tục.

  • Dàn lạnh bị đóng tuyết quá nhiều: Đây là hiểu lầm số 3: nếu dàn lạnh đóng tuyết thì quạt sẽ không chạy. Thực tế, nếu dàn lạnh đóng tuyết quá dày do hệ thống xả đá bị lỗi, không khí lạnh sẽ không thể lưu thông, khiến tủ lạnh không đạt nhiệt độ. Lúc này, quạt gió có thể vẫn cố gắng quay (và có thể phát ra tiếng ồn lớn hơn) nhưng không hiệu quả, và máy nén sẽ phải chạy liên tục để bù đắp, gây tốn điện và làm hỏng máy.

Dấu hiệu quạt gió tủ lạnh bị hỏng

Nếu bạn nghi ngờ quạt gió tủ lạnh bị hỏng, hãy chú ý các dấu hiệu sau:

• Quạt gió ngăn mát tủ lạnh không chạy:

  • Đây là dấu hiệu rõ ràng nhất. Bạn không nghe thấy tiếng quạt quay hoặc không cảm nhận được luồng gió lạnh thổi ra từ các khe thoát khí trong ngăn mát hoặc ngăn đá.

  • Hậu quả: Ngăn mát không lạnh hoặc lạnh rất yếu, thực phẩm nhanh hỏng. Ngăn đá có thể vẫn đông nhưng không đều.

  • Cách sửa quạt tủ lạnh không quay thường liên quan đến kiểm tra nguồn điện cấp cho quạt, motor quạt, hoặc cảm biến.

• Quạt gió tủ lạnh kêu to:

  • Nếu bạn nghe thấy tiếng ồn lạ (kêu ro ro, lạch cạch, rít...) từ phía quạt gió, có thể do:

    • Cánh quạt bị kẹt bởi đá, bụi bẩn hoặc vật lạ.

    • Motor quạt bị khô dầu, mòn bạc.

    • Trục quạt bị lệch.

  • Cách sửa quạt gió tủ lạnh kêu to thường bắt đầu bằng việc vệ sinh và kiểm tra xem có vật cản nào không.

• Tủ lạnh không lạnh hoặc làm lạnh kém:

  • Đây là dấu hiệu chung, nhưng nếu đi kèm với việc quạt không quay hoặc quay yếu, rất có thể quạt là nguyên nhân.

  • Đèn sáng nhưng tủ lạnh không chạy (không có tiếng máy nén và quạt): Có thể do lỗi bo mạch, rơ le, hoặc máy nén.

• Dàn lạnh bị đóng tuyết dày:

  • Đặc biệt là ở tủ lạnh không đóng tuyết. Nếu dàn lạnh đóng tuyết quá dày, có thể do quạt gió không hoạt động (không thổi khí nóng từ bộ phận xả đá đi) hoặc hệ thống xả đá bị lỗi, khiến quạt không thể lưu thông khí lạnh.

Cách vệ sinh quạt gió tủ lạnh

Vệ sinh quạt gió định kỳ giúp duy trì hiệu suất và kéo dài tuổi thọ cho tủ lạnh.

• Ngắt nguồn điện: Luôn rút phích cắm tủ lạnh ra khỏi ổ điện trước khi thực hiện bất kỳ thao tác vệ sinh nào để đảm bảo an toàn.

• Vệ sinh quạt dàn lạnh (quạt ngăn mát):

  • Tháo các khay, ngăn kéo trong ngăn đá (hoặc ngăn mát, tùy vị trí quạt).

  • Tháo tấm chắn bảo vệ quạt gió (thường được cố định bằng ốc vít hoặc lẫy).

  • Dùng khăn mềm khô hoặc máy hút bụi mini để hút sạch bụi bẩn, xơ vải, lông thú cưng bám trên cánh quạt và xung quanh motor.

  • Nếu có đá bám vào cánh quạt (đặc biệt ở ngăn đá), hãy để đá tan chảy hết hoặc dùng máy sấy tóc (ở chế độ mát) để làm tan đá, sau đó lau khô.

  • Lắp lại tấm chắn và các khay ngăn.

• Vệ sinh quạt dàn nóng (quạt cục nóng):

  • Kéo tủ lạnh ra khỏi tường.

  • Dùng tô vít tháo tấm chắn bảo vệ quạt dàn nóng (thường ở phía sau hoặc dưới đáy tủ).

  • Dùng máy hút bụi hoặc chổi nhỏ để làm sạch bụi bẩn bám trên cánh quạt, motor và đặc biệt là dàn ngưng (các ống kim loại phía sau tủ). Bụi bẩn bám trên dàn ngưng sẽ làm giảm khả năng tản nhiệt, khiến tủ lạnh tốn điện hơn.

  • Lắp lại tấm chắn.

• Kiểm tra và vệ sinh ống thoát nước xả đá:

  • Ống thoát nước xả đá (thường nằm gần dàn lạnh) có thể bị tắc do cặn bẩn, nấm mốc, khiến nước xả đá không thoát được và gây đóng tuyết. Dùng que nhỏ hoặc dây mềm để thông ống.

  • Kiểm tra khay hứng nước xả đá (thường nằm trên máy nén ở phía sau tủ) và đổ bỏ nước, vệ sinh sạch sẽ.

Việc hiểu rõ quạt gió tủ lạnh có chạy liên tục không và thực hiện bảo dưỡng định kỳ sẽ giúp tủ lạnh của bạn hoạt động hiệu quả, tiết kiệm điện năng và bền bỉ hơn, tránh được các lỗi như quạt tủ lạnh Sanyo không chạy hay quạt gió tủ lạnh kêu to.