So sánh dây balance và unbalance: Chọn sai là “bay màu” chất âm

So sánh dây balance và unbalance là hai loại dây cáp âm thanh phổ biến được sử dụng trong các thiết bị âm thanh như tivi, điều khiển tivi, loa, hay các thiết bị âm thanh chuyên dụng. Mỗi loại dây có những ưu nhược điểm riêng, phù hợp với từng trường hợp sử dụng cụ thể. Vậy hãy cùng Điện máy Htech tìm hiểu kỹ về hai loại dây này để chọn đúng loại phù hợp với nhu cầu sử dụng của bạn nhé!

Dây balance và unbalance là gì?

Dây balance và unbalance là hai loại dây cáp âm thanh khác nhau về cấu tạo và cách thức truyền tín hiệu âm thanh. Dây balance có ba dây dẫn, bao gồm hai dây dương (red) và một dây âm (black), trong đó hai dây dương có điện áp ngược nhau để tạo ra tín hiệu âm thanh cân bằng. Cáp balance thường được sử dụng trong các hệ thống âm thanh chuyên nghiệp, giúp giảm thiểu hiện tượng nhiễu và cải thiện chất lượng âm thanh.

Cáp unbalance chỉ có một dây âm và một dây dương, với tín hiệu âm thanh được truyền qua một dây duy nhất. Loại dây này phổ biến trong các thiết bị âm thanh tiêu dùng như tivi, loa di động, hoặc các thiết bị âm thanh không chuyên nghiệp. Tuy nhiên, cáp unbalance dễ bị nhiễu tín hiệu do điện trường bên ngoài, dẫn đến chất lượng âm thanh không ổn định.

Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của từng loại dây

Cáp Unbalance (Không cân bằng)

Cáp Unbalance là loại cáp phổ biến nhất trong các thiết bị âm thanh gia đình và các ứng dụng không yêu cầu khoảng cách truyền tải quá xa hoặc môi trường ít nhiễu.

Cấu tạo:

Cáp Unbalance có cấu tạo đơn giản, thường chỉ gồm hai thành phần chính:

• Dây dẫn tín hiệu (Signal Conductor / "Hot" Wire): Đây là lõi dây trung tâm, chịu trách nhiệm truyền tải tín hiệu âm thanh thực tế.

• Dây mát/Dây tiếp địa (Ground Wire / Shield / "Cold" Wire): Dây này bao quanh lõi tín hiệu, có hai chức năng:

  • Hoàn thành mạch điện (return path for the signal).

  • Đóng vai trò là lớp bảo vệ (shield) chống nhiễu điện từ bên ngoài (EMI) và nhiễu sóng vô tuyến (RFI) ở một mức độ nhất định. Lớp bảo vệ này thường được nối với chân tiếp địa (Ground) của đầu cắm.

Các đầu cắm phổ biến cho cáp Unbalance là:

• RCA (bông sen): Thường thấy trên các thiết bị Hi-Fi gia đình, TV, amply. Có 2 chấu: 1 chấu trung tâm (tín hiệu) và 1 chấu vòng ngoài (mát).

• TS (Tip-Sleeve - jack 6 ly hoặc 3.5 ly chỉ có 2 vạch): Thường dùng cho guitar, nhạc cụ, hoặc tai nghe không có micro. Có 2 phần: đầu (tip) là tín hiệu, thân (sleeve) là mát.

Nguyên lý hoạt động:

Tín hiệu âm thanh được truyền tải qua dây dẫn tín hiệu (lõi giữa). Dây mát/tiếp địa sẽ hoàn thành mạch điện và bảo vệ một phần khỏi nhiễu.

• Khi tín hiệu âm thanh đi qua dây dẫn tín hiệu, bất kỳ nhiễu điện từ nào (như từ dây điện, sóng radio, thiết bị điện tử khác) cũng có thể cảm ứng vào cả dây tín hiệu và dây mát.

• Tuy nhiên, vì tín hiệu được truyền tải chỉ trên một dây so với mát, và dây mát cũng đồng thời làm nhiệm vụ chống nhiễu, nên cáp Unbalance rất dễ bị ảnh hưởng bởi nhiễu, đặc biệt khi dây dài. Dây mát có thể hoạt động như một "ăng-ten" thu sóng nhiễu, làm cho tiếng ồn (noise) cũng được truyền tải cùng với tín hiệu âm thanh.

• Hiệu quả chống nhiễu của cáp Unbalance giảm đáng kể khi chiều dài dây vượt quá khoảng 5-10 mét.

Cáp Balance (Cân bằng)

Cáp Balance là tiêu chuẩn trong các hệ thống âm thanh chuyên nghiệp như phòng thu, sân khấu, và các dàn âm thanh cao cấp, nơi cần truyền tải tín hiệu qua khoảng cách xa mà vẫn đảm bảo chất lượng và chống nhiễu tối ưu.

Cấu tạo:

Cáp Balance có cấu tạo phức tạp hơn, thường gồm ba thành phần chính:

• Dây dẫn tín hiệu dương (Hot Signal / "+"): Truyền tải tín hiệu âm thanh gốc.

• Dây dẫn tín hiệu âm (Cold Signal / "-"): Truyền tải một bản sao của tín hiệu âm thanh gốc nhưng được đảo pha (nghịch pha 180°).

• Dây mát/Dây tiếp địa (Ground Wire / Shield): Lớp bảo vệ bao quanh hai dây tín hiệu, được nối với chân tiếp địa của đầu cắm. Chức năng chính là chống nhiễu và hoàn thành mạch.

Các đầu cắm phổ biến cho cáp Balance là:

• XLR (Canon): Phổ biến nhất cho micro, mixer, loa công suất. Có 3 chân: Chân 1 (Ground), Chân 2 (Hot / +), Chân 3 (Cold / -).

• TRS (Tip-Ring-Sleeve - jack 6 ly hoặc 3.5 ly có 3 vạch): Thường dùng cho tín hiệu Balance hoặc tín hiệu Stereo (âm thanh nổi). Có 3 phần: đầu (tip) là tín hiệu trái hoặc Hot, vòng (ring) là tín hiệu phải hoặc Cold, thân (sleeve) là mát.

Nguyên lý hoạt động:

Nguyên lý hoạt động của cáp Balance dựa trên khả năng loại bỏ nhiễu bằng cách sử dụng "khuếch đại vi sai" (Differential Amplifier) ở phía nhận tín hiệu.

• Truyền tín hiệu:

  • Tín hiệu âm thanh gốc (dương pha) được gửi qua dây "Hot" (+).

  • Một bản sao của tín hiệu âm thanh gốc, nhưng được đảo pha 180° (âm pha), được gửi qua dây "Cold" (-).

  • Dây mát (Ground) bao bọc bên ngoài hai dây tín hiệu, đóng vai trò là lớp chắn bảo vệ chống nhiễu từ môi trường bên ngoài.

• Phát sinh nhiễu:

  • Khi tín hiệu truyền đi trên một đoạn dây dài, các nhiễu điện từ (ví dụ: tiếng "ù" từ dòng điện xoay chiều, sóng radio, sóng điện thoại) sẽ cảm ứng vào cả hai dây tín hiệu Hot và Cold với cùng một pha và cường độ. Đây được gọi là "nhiễu đồng pha" (Common Mode Noise).

• Loại bỏ nhiễu tại đầu nhận:

  • Tại thiết bị nhận (ví dụ: mixer, amply), tín hiệu từ dây "Cold" (-) sẽ được đảo pha trở lại 180°. Lúc này:

    • Tín hiệu âm thanh gốc từ dây "Hot" (+) và tín hiệu đã đảo pha từ dây "Cold" (-) sẽ đồng pha và cộng hưởng với nhau, làm tăng cường tín hiệu âm thanh.

    • Tín hiệu nhiễu đồng pha (từ dây "Hot" và "Cold") lúc này lại trở thành nghịch pha sau khi dây "Cold" bị đảo pha. Khi hai tín hiệu nhiễu này được cộng lại, chúng sẽ triệt tiêu lẫn nhau.

So sánh dây balance và unbalance

Ưu nhược điểm của dây balance

• Ưu điểm:
  Chất lượng âm thanh ổn định, ít bị nhiễu
  Tín hiệu âm thanh cân bằng, giảm thiểu hiện tượng nhiễu
  Phù hợp cho các hệ thống âm thanh chuyên nghiệp
  Giảm thiểu hiện tượng nhiễu, đảm bảo chất lượng âm thanh ổn định.

• Nhược điểm:
  Giá thành thường cao hơn so với cáp unbalance
  Thường được sử dụng trong các thiết bị chuyên nghiệp như tivi, loa hoặc các hệ thống âm thanh chuyên dụng.

Ưu nhược điểm của dây unbalance

• Ưu điểm:
  Giá thành rẻ hơn so với cáp balance
  Phổ biến trong các thiết bị âm thanh tiêu dùng như tivi, loa di động, hoặc các thiết bị âm thanh không chuyên nghiệp.

• Nhược điểm:
  Dễ bị nhiễu tín hiệu do điện trường bên ngoài
  Chất lượng âm thanh không ổn định, dễ bị ảnh hưởng bởi các yếu tố bên ngoài.

Nên dùng dây balance hay unbalance trong trường hợp nào?

Nếu bạn đang tìm kiếm một giải pháp ổn định và chất lượng cao cho hệ thống âm thanh của mình, hãy chọn cáp balance. Loại cáp này không chỉ giảm thiểu hiện tượng nhiễu mà còn đảm bảo chất lượng âm thanh ổn định, phù hợp cho các thiết bị chuyên nghiệp như tivi, loa hoặc các hệ thống âm thanh chuyên dụng.

Tuy nhiên, nếu bạn đang tìm kiếm một giải pháp giá rẻ và phù hợp với các thiết bị âm thanh tiêu dùng như tivi, loa di động, thì cáp unbalance có thể là lựa chọn phù hợp. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng loại cáp này dễ bị nhiễu tín hiệu do điện trường bên ngoài, dẫn đến chất lượng âm thanh không ổn định.

Trên đây là bài viết giải đáp So sánh dây balance và unbalance nếu có bất cứ thắc mắc gì hay liên hệ ngay với chúng tôi để được giải đáp chi tiết nhất.